Turukutupa, ingurumen-kontzientziazioko talde artistikoa
2022ko maiatzanMuruan, Gorbeia mendi mitikoaren magalean dagoen Arabako herri baketsuan, Victorrek egin digu harrera, baratzean jo eta ke aritu ondoren. Víctor García de la Torre eta Sergio López de Landache ibilbide luzeko bi musikari dira, eta, egun batean, beren ibilbide artistikoa soinu-artea eta arte eszenikoa hondakinen birziklatze eta kudeaketa kreatiboarekin lotuko zituen proiektu bat garatzeko «berrerabiltzea» erabaki zuten. Horrela jaio zen Turukutupa.
Araba Market.- Nola eta zergatik sortu da proiektu hau?
Víctor.- Perkusionistak garenez, oso instrumentu ezberdinak jo behar ditugu, eta zehar aniztasun handia dago mundu osoan. Eta gustatu zaigu esperimentatzea eta soinu-tresna berriak eraikitzea. Ortophonkekin Brasilera egindako bidaia bat izan zen detonatzailea; izan ere, faveletako sanba eskola bat ezagutu ahal izan nuen; han, tresna gehienak hondakin materialen berrerabilpenetik zetozen. Shaker bat oparitu zidaten, volkswagen kakalardo baten abatz-estalkiarekin egindakoa, eta handik aurrera, gauzak nahasten joan ziren, eta 2008an, Rezikletas kale ikuskizuna estreinatu genuen, Sergio López de Landache nire kidearekin batera.
Hondakinekin egindako musika-tresnak
Araba Market.- Erabiltzen duzuen material guztia, eszenografikoa zein instrumentala, zabor eta hondakinetatik abiatuta sortu duzue…
Víctor.- Rezikletasen premisetako bat zen ezin genuela ohiko tresnarik jo, hondakinetatik eraiki beharko genuela soinu-material guztia. Txatartegiak, azokak, ganbarak… bisitatu genituen…, eta proba akustiko askoko garaia izan zen, material askorekin.
Araba Market.- Argi dago zuen ikuskizun-errepertorioak behin eta berriz azpimarratzen duela proiektu honen inspirazio diren kontzientziazioa eta pedagogia: Rezikletas, Reziklantes, Reziklate, Reziclonk… Nola baloratzen duzue jendearen inplikazioa?
Víctor.- Jendeak sorpresa handia hartzen du hainbeste “zaborrarekin” musika lor daitekeela ikusita. Helduek bere garaian erabiltzen zituzten tramankulu zaharrak ezagutzen dituzte, eta gazteei sormen-eremu berri bat irekitzen zaie, beren hezkuntza-prozesuan hainbeste behar dituzten eskulanekin eta esperimentazioarekin zerikusia duena.
Kultura-aniztasuna eta musika-mestizajea
Araba Market.- Azken urteotan, bizitza eta erabilgarritasun berria ematen ari zarete zuen eszenaratzeari, errepertorioa mantenduz baina esperientzia artistiko hutsal bihurtuz. Perkusio iberikoa sartzeari buruz ari gara…
Víctor.- Gure bizitza musikal osoa Latinoamerikara eta Afrikara begira daramagu, eta duela 4 urte penintsulako musika tradizionala ezagutzen hasi ginen Coetus taldeari, Aleix Tobíasi eta Eliseo Parrari esker. Landa-kulturatik eta herri-kulturatik dator musika hori, hein handi batean, eta duela ez asko sukaldean erabiltzen ziren tresnak erabiltzen ziren: zartagina, motrailua, koilarak, etab.
Araba Market.- Pandemiaren urte garratz eta gogor hauen ondoren, ari al dira jarduera berriak sortzen?
Víctor.- Oso jarduera gutxiko bi urte izan dira, baina proiektuari eutsi diogu, eta orain, ekainean eta uztailean, Arabako eta Euskal Herriko herri askotan ibiliko gara.
Araba Market.- Azkenik, esan iezaguzu, Victor, nola baloratzen duzun landa-inguruneko zure esperientzia.
Víctor.- Bai Sergio taldekideak bai nik bizitzeko ingurunerik onena dela uste dugu. Sergio Gardelegin bizi da eta, niri dagokidanez, 30 urte daramatzat probintziako hainbat herritan bizitzen. Pertsonalki, oso garrantzitsua da naturatik hurbil sentitzea eta bizilagunekin modu hurbilagoan bizitzea. Luxua da garai hauetan urtaroen zikloak, ilargi gauak eta ekaitzak ikustea, batez ere Gorbeiako parketik, mantso gidatu behar baita, edozein bihurgunetan orein batek salto egiten dizulako edo basurde familia bat gurutzatzen delako.
Turukutuparen hurrengo hitzorduak
Araba Marketen ezin dugu ezkutatu gure herrietako kale eta hondartzek berriro ere ohiko bizitza berreskuratzearen poza. Horregatik, Turukutuparekin oso esperientzia artistiko berezia bizitzera gonbidatzen zaituztegu. Beren hurrengo ikuskizunen berri emateko eskatu diegu. Ekainean: larunbatean, hilaren 5ean, 13:15ean, Gardelegin; igandean, hilaren 11n, 19:30ean, Zurbanon, eta larunbatean, hilaren 18an, 18:00etan, Lagranen. Uztailean: igandean, hilaren 3an, 15:00etan, Aldan; larunbatean, hilaren 16an, 20:00etan, Elvillarren; eta ostiralean, hilaren 29an, 19:00etan, Gopegin.